Technologie en zorg

De docentonderzoeker

De rol van de docentonderzoeker in het MBO

Docentonderzoekers in het MBO spelen een cruciale rol in de vernieuwing van het beroepsonderwijs. Ze doen dit door praktijkgericht onderzoek uit te voeren en te participeren in practoraten. Hoewel er steeds meer aandacht is voor onderzoek en practoraten in het MBO, is de rol van de docentonderzoeker nog grotendeels onontgonnen gebied.

De rol van docentonderzoeker is geen formele functie, maar eerder een rol die docenten op zich nemen. De meeste docentonderzoekers hebben een masteropleiding afgerond en combineren hun onderzoeksrol met andere taken, zoals lesgeven, schoolopleider zijn of coördinator. Ze werken meestal deeltijds aan onderzoek, met een werktijdfactor tussen 0,1 en 0,6 fte.

Docentonderzoekers worden doorgaans gedetacheerd vanuit hun opleidingsteam naar een organisatiestructuur waar onderzoek vorm krijgt, zoals een practoraat of een masternetwerk. De meeste docentonderzoekers zijn verbonden aan een practoraat.

De onderzoeksopdracht van docentonderzoekers komt voort uit schoolcentrale thema's die zijn vastgelegd in een onderzoeksagenda. De inhoud van het onderzoek is vaak gekoppeld aan de kwaliteitsagenda of komt voort uit praktijkvragen van opleidingen. De onderzoeksactiviteiten zijn gericht op de eigen school en docentonderzoekers hechten veel belang aan onderzoek dat dicht bij het primaire onderwijsproces staat. Ze zien onderzoek als een middel om de onderwijspraktijk te verbeteren.

Naast het uitvoeren van onderzoek vinden docentonderzoekers de doorwerking van hun onderzoek belangrijk. Ze richten zich hierbij op studenten, docententeams en het beroepenveld. Kennisbenutting wordt als belangrijk gezien, maar is nog niet voldoende gerealiseerd.

Een goede docentonderzoeker beschikt over verschillende capaciteiten:

• Onderzoekend vermogen
• Samenwerkingsvaardigheden
• Gerichtheid op eigen professionele ontwikkeling en die van collega's
• Netwerk- en verbindingsvaardigheden
• Tactisch en strategisch handelen
• Sensitiviteit voor de omgeving
• Bijdragen aan kenniscirculatie en kennisbenutting
• Durf om te experimenteren

Er zijn verschillende uitdagingen voor docentonderzoekers:

• De waardering voor de rol varieert per school. Soms is het onduidelijk of de waardering wordt gegeven voor de rol van docentonderzoeker, of voor de andere rollen die de docentonderzoeker vervult.
• Er is nog weinig strategisch HR-beleid om de positie van de docentonderzoeker te borgen en te versterken.
• Het combineren van de rol van docentonderzoeker met andere rollen en functies kan leiden tot versnippering.
• Docentonderzoekers ervaren een spanningsveld in het schakelen tussen verschillende rollen en functies.
• Het doen van onderzoek en kenniscirculatie binnen de beschikbare tijd is een uitdaging.

Conclusie

• Er is nog geen consensus over wat onderzoek precies inhoudt in het MBO en wat de rol van de docentonderzoeker precies is. Dit is een discussie die gevoerd moet worden tussen schoolbesturen, HR-medewerkers, schoolleiders en docentonderzoekers.

• Verder onderzoek is nodig om meer inzicht te krijgen in de rollen en taken van docentonderzoekers, de eisen en verwachtingen die aan de rol worden gesteld, de professionele ontwikkeling van docentonderzoekers en de positionering van de rol binnen scholen.

(bron: De docentonderzoeker in het mbo door Hagedoorn, Timmerman, Brouwer e.a. 2023)